10 Yıldaki TL Değer Kaybı ve Banknotların Yükselişi

Türkiye’de son 10 yılda yüksek enflasyon ve ekonomik politikalar Türk Lirası’nın büyük bir değer kaybına uğramasına yol açtı. Bu süreçte 10 Yıldaki TL Değer Kaybı küçük kupürlü banknotların piyasadaki payı hızla azalırken, en yüksek değerli banknot olan 200 TL tedavüldeki paranın ağırlık merkezi haline geldi. Merkez Bankası verilerine göre Haziran 2025 itibarıyla 200 TL banknotların payı %85,3’e ulaşmış durumda. 2015 Haziran’ında aynı oran %28,23’te.

10 Yıldaki TL Değer Kaybı Sonucu 200 TL Banknot Hükümdarlığı

Son yıllarda 200 TL banknot piyasayı neredeyse tek başına domine ediyor. Merkez Bankası verilerine göre Haziran 2025’te tedavüldeki paranın %85,3’ü 200 TL banknotlardan oluşuyor. Toplam emisyon hacmi 805,9 milyar TL iken, bunun 687,5 milyar TL’si 200 TL banknotlardan oluşuyor. Aşağıdaki listede Haziran 2025 itibarıyla banknot dağılımı özetlenmiştir:

200 TL: %85,3

100 TL: %11,17

50 TL: %1,79

20 TL: %0,69

10 TL: %0,72

5 TL: %0,33

Görüldüğü gibi 100 ve 200 TL banknotlar birlikte toplam tedavüldeki paranın %96,5’ini oluşturuyor. Diğer küçük banknotlar ise pratikte yok denecek kadar az kaldı.

Küçük Kupürler Yok Oluyor

Yüksek enflasyon ve düşen alım gücü, düşük değerli banknotları hızla piyasadan siliyor. Haziran 2025’te 100 TL altındaki banknotların toplam payı sadece %3,53. Bu oran bir yıl önce %5,42 idi. Son 12 ayda küçük banknotların payı 2 puan geriledi. Örneğin Haziran 2024’te 50 TL banknotlar tüm paranın %3,36’sını oluştururken, Haziran 2025’te bu oran sadece %1,79’a indi. 10, 20 ve 5 TL’lik kupürlerin toplam payı ise %2’den %1,74’e düştü. Sonuç olarak, halkın ceplerindeki para artık neredeyse tamamen en büyük banknotlardan ibaret.

Son 1 ve 2 Yıllık Değişimler

Son iki yılda da 200 TL’nin payındaki artış hız kesmedi. Haziran 2023’te tedavülde %61,97 payı olan 200 TL, Haziran 2025’te %85,3 ile 23,33 puanlık dev bir sıçrama yaptı. Bunun en büyük “kurbanı” ikinci büyük kupür olan 100 TL oldu: 2023 Haziran’da %30,79 olan payı, 2025’te yalnızca %11,17’ye geriledi (yaklaşık 20 puanlık düşüş). 50 TL banknotların payı da 2023’te ~%5 iken şimdi %1,79 seviyesinde. Kısacası son iki yılda da büyük banknotlar lehine sert kayma sürdü.

10 Yılda Enflasyon ve 10 Yıldaki TL Değer Kaybı

Bir zamanlar 100 TL banknotların domine ettiği piyasada yaşanan değişim, 10 yıllık enflasyonun şiddetini gösteriyor. Haziran 2015’te 100 TL’nin payı %50,54, 200 TL’nin payı ise sadece %28,23 idi. O dönemde küçük banknotlar nispeten daha yaygındı (örneğin 50 TL’nin payı %13,85). Ancak o günden bugüne fiyatlar yaklaşık 12 kat arttı. Merkez Bankası verilerine göre Haziran 2015’te tek bir 200 TL banknotla satın alınabilen sepet, 10 Yıldaki TL Değer Kaybı sonrası Haziran 2025’te 2.414 TL’ye çıkmış durumda – yani artık en az 12 adet 200 TL banknot gerekiyor. Bu on yıllık dönemde TL’nin reel değer kaybı da çok yüksek: TCMB’nin TÜFE bazlı Reel Efektif Döviz Kuru Endeksi, Haziran 2015’te yaklaşık 100 iken Haziran 2025’te 69,97’ye indi. Yani TL’nin reel değeri 10 yılda yaklaşık 30 puan eridi.

Alım Gücü ve Sokaktaki Yansıma

Sonuç olarak, 10 Yıldaki TL Değer Kaybı nın sokaktaki yansıması göz önünde: Enflasyon milyonlarca tüketiciyi etkiledi, 200 TL’lik banknot bir zamanlar ihtiyacı karşılayabilirken bugün neredeyse yetersiz kaldı. Örneğin 2015 Haziran’ında 200 TL’lik banknotla alınabilen bir ürün sepeti, 2025 Haziran’ında artık 2.414 TL (yani 12×200 TL) seviyesine ulaşmış durumda.radaki bu fark, TL’nin satın alma gücündeki dramatik gerilemeyi gösteriyor. Banknot paylarındaki bu değişim ve reel kurdaki düşüş, TL’nin son on yıldaki değer kaybının açık bir göstergesi.

10 Yıldaki TL Değer Kaybı enflasyon nedeniyle büyük ölçüde artarken, tedavüldeki en yüksek değerdeki banknot (200 TL) rekor paya ulaştı. Aynı dönemde 100 TL ve altı kupürler neredeyse piyasadan çekildi. Bu değişim, Merkez Bankası verilerine göre 2015–2025 döneminde yaklaşık %1100’ün üzerinde fiyat artışına ve TL’nin reel değerinde ~30 puanlık düşüşe işaret ediyor.